Spraw, by ludziom się chciało

Warunkowanie instrumentalne, zwane także sprawczym, jest formą uczenia się polegającą na modyfikowaniu częstości jakiegoś zachowania poprzez zastosowanie sytemu nagród i kar. W warunkowaniu instrumentalnym wywołujemy określone zachowanie, które jest pożądane i wzmacniamy je poprzez nagradzanie. Żeby pozbyć się reakcji niepożądanych, należy zachowanie ukarać lub zaprzestać nagradzania.

Teoria zakłada, że nowe zachowania nabywane są na mocy dwóch głównych mechanizmów. 1) Uczenie się przez konsekwencje: uświadomiona wiedza o skutkach własnych działań jest niezbędnym warunkiem pojawienia się zmiany zachowania. 2) Modelowanie: obserwacja cudzych działań i ich skutków. Warunkiem nabywania nowego zachowania w ten sposób jest skupienie uwagi na zachowaniu modela, zapamiętanie tego zachowania i wypróbowanie go we własnym działaniu. Realizowane są jedynie te zachowania, co do których człowiek oczekuje, że umożliwią osiągnięcie jakichś pożądanych stanów rzeczy.

Rywalizacja to jeden z kluczowych mechanizmów ewolucji wszystkich form życia. Jest zakorzeniony głęboko w każdym człowieku niezależnie od płci, wieku, poglądów, stanowiska czy miejsca zamieszkania. Nasi przodkowie przetrwali dlatego, że wygrali rywalizację o wiedzę, zasoby, terytorium, partnera. Przekazali nam geny rywalizacji i współzawodnictwa. Czy tego chcemy, czy nie, prosty mechanizm – np. ranking w grywalizacji – uruchamia w nas ten silny pierwotny instynkt. Żeby go zaspokoić, wykonujemy kolejne zadania i podejmujemy wyzwania, przy okazji realizując postawione przed nami cele.

Projektowanie zorientowane na człowieka to podejście do budowy systemów interaktywnych, którego celem jest uczynienie systemów użytecznymi i dostępnymi poprzez skupienie się na użytkowniku. Tak zaprojektowany system bierze pod uwagę niedoskonałości ludzkiej natury – takie jak brak motywacji, krótki okres skupienia uwagi, skłonności do popełniania błędów czy niechęć do nowych rozwiązań.

Koncepcja behawiorystyczna, według której zachowanie człowieka jest zależne od wyposażenia genetycznego oraz od środowiska fizycznego i społecznego, przy czym stany wewnętrzne nie wpływają na ludzkie reakcje. Kluczowym pojęciem jest zasada wzmocnienia. Głównym założeniem teorii wzmocnień jest przekonanie, że ludzkie zachowania spowodowane są wiedzą i świadomością o skutkach tych zachowań. Zachowania ludzkie są swojego rodzaju funkcją otrzymanych nagród i kar.